ฮีตที่ 10 บุญเดือนสิบ : บุญข้าวสาก
งานทำบุญข้าวสากหรือข้าวสารท เป็นการอุทิศส่วนกุศล ให้แก่ผู้ตายเช่นเดียวกับบุญข้าวประดับดิน โดยมีเวลาห่างกัน 15 วัน เป็นระยะเวลา ที่พวกเปรตจะต้องกลับไปเมืองนรก ( ตามนิทานชาดก) โดยผู้ที่จะถวายทาน เขียนชื่อของตนเอง ไว้ในภาชนะที่ใส่ของทานไว้ แล้วเขียนชื่อของตนเองใส่กระดาษอีก นำไปใส่ลงในบาตร เมื่อภิกษุสามเณร รูปใดจับสลาก ของผู้ใดได้ ก็จะเรียกให้เจ้าของสลากนำของไปถวาย พระเณรรูปนั้น ครั้นพระเณรฉันแล้ว ก็ประชุมกันฟังเทศน์ บรรยายนิทานวัตถุ และภาษิตต่างๆ งานทำบุญข้าวสากจะนิยมทำกันใน วันเพ็ญเดือนสิบ หรือวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10
พิธีการทำบุญข้าวสากหรือข้าวสารท เมื่อถึงวันเพ็ญเดือนสิบ ชาวบ้านจะจัดของทานเป็น 2 ส่วน คือ
ส่วนที่ 1 จะทำอาหารคาวหวาน ใส่ถาดพร้อมกล่องข้าว ราว 4 โมงเช้า นำไปรวมกันที่ศาลาโรงธรรม ( ศาลาการเปรียญ) พร้อมเขียนชื่อเจ้าของสำหรับข้าวนั้น ม้วนเป็นหลอดใส่ลงในบาตร ตั้งไว้ พอได้เวลา 5 โมงเช้า พระสงฆ์มารวมกัน หัวหน้าทายก จะนำในการว่าคำถวายสลากภัตรจนจบ แล้วนำบาตรรายชื่อเจ้าของสำหรับข้าวนั้น ไปให้พระจับสลาก เริ่มจากเจ้าอาวาส ไปจนถึงสามเณรรูป สุดท้าย พระรูปใดจับถูกชื่อเจ้าของสำหรับใด ก็ให้ผู้นั้น นำสำหรับของตน ไปถวายแด่พระสงฆ์หรือสามเณร รูปนั้น
ส่วนที่ 2 จะจัดเป็นข้าวที่ผสมอาหารไว้เสร็จ ห่อใบตองเตรียมไว้สำหรับญาติพี่น้องผู้ล่วงลับไปแล้ว ญาติโยม ชาวบ้าน จะเอาอาหารนี้ลงไปเปิดวางไว้ ตามข้างทางเข้าวัด ตามข้างศาลาการเปรียญ ตามข้างโบสถ์ ตามโคนต้นไม้ในวัด ( แต่ไม่แจก นอกวัด เหมือนข้าวประดับดิน) ด้วยคิดว่าญาติของตนเองที่ตายไปแล้ว จะมารอรับเอาห่อข้าวนี้ตามสถานที่ดังกล่าว ห่อข้าวน้อย ในบุญข้าวสาก( สารท) นิยมแจกกันตอนเที่ยงเท่านั้น
|